Zelfs voor een land als Nederland
Neem het maar van mij aan: het is verschrikkelijk om in Nederland terug te komen na een maand in Spanje. Uiteraard zit dat ‘m in het weer (nog maar één zon-uur sinds ik teruggekomen ben), maar toch vooral in het menselijk gedrag. Het gejakker op elektrische fietsen van mensen die die fiets niet nodig hebben, bij een concert eindeloos filmpjes en foto’s maken die diegene nooit terug gaat kijken en ook niet aan anderen gaat laten zien. Nederland is een ongelofelijk ongezellig land waar we net doen alsof alles goed gemaakt wordt doordat het “hier zo goed geregeld is”.
Nu valt daar natuurlijk veel op af te dingen. Vraag het de toeslagenouders maar, de boeren, mensen die wel werken maar niet genoeg verdienen om zelf een huis te kunnen kopen. Eigenlijk zijn de enigen waarvoor het goed geregeld is de grote bedrijven en mensen die zich sowieso al makkelijk zouden redden in de samenleving. En al dat “goed geregelde” gedoe leidt alleen maar tot meer individualisme. Tot minder dingen samen doen, tot lekker in je eigen bubbeltje kunnen blijven totdat je er letterlijk dood gaat van de eenzaamheid.
En het is nou niet per se zo dat alles in Spanje zo duurzaam en goed geregeld is: ik heb nog nooit met zoveel tiewraps en nietjes uit een tacker een kippenhok gebouwd en op de plek waar ik twee weken vrijwilligerswerk deed was geen stromend water en geen aansluiting op het stroomnet. Hoe erg dat precies is? Als je het mij vraagt: niet zo erg. Douchen kon bij het gemeentelijke zwembad op een kwartiertje met de scooter, en als de zon er is, heb je wel stroom.
Niet echt een hoopvol, positief verhaal aan het begin van 2025 dus. Maar wat doen we dan wel goed in Nederland? Dat heb ik óók herontdekt in Spanje. We zijn goed in verhalen vertellen over hoe het ook anders kan, vooral in kinderboeken. En als er één ding is wat me vaak op de been houdt, dan zijn het verhalen. Sheldon Kopp omschrijft het in zijn boek If You Meet Buddha On Road Kill Him (een enorme aanrader, hoewel geen Nederlands kinderboek) prachtig: ‘As a child, I was so often lonely and out of it that if I had not found the tales of others in the books I read, I believe I would have died.’ Zo voel ik me ook vaak, zelfs als volwassene.
Welke verhalen dat dan zijn? Nou, het grappige is dat ik zelfs als kind vaak niet besefte dat het zulke krachtige verhalen waren. Ik licht er twee uit: Kinderen van Moeder Aarde van Thea Beckman en Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt.
Kinderen van Moeder Aarde vertelt een prachtig verhaal over hoe een land zonder vergaande techniek en zonder patriarchale overheersing sterk, prachtig en fijn kan zijn om in te leven. En dat minder technisch geavanceerd leven niet betekent dat je zwak bent of dingen mist.
Maar toch blijft Pluk van de Petteflet mijn favoriet. Al de dingen die ik vroeger niet begreep op een rijtje:
dat Pluk een kraker is (hij kraakt het torenkamertje, dat toch leeg staat)
hij heeft vrienden die geen mens zijn, zoals Zaza
hij is milieu-activist en demonstreert tegen het verdwijnen van natuur en de hasselbramen
zijn vrienden (de Stampertjes) leven met z’n allen in een groot appartement, waar het prima toeven is (als je tegen een beetje rommel kunt)
Zo zou ik nog wel even door kunnen gaan. Ik wil eigenlijk maar zeggen: had ik de echte boodschap van Pluk maar eerder in het leven begrepen en ter harte genomen.
En voor iedereen die soms alle hoop verliest: denk eens terug aan de boeken die je vroeger las en herlees ze. Misschien inspireert het je ook nog eens om anders te doen of te denken.
